Mal rejimi, eşlerin boşanma durumunda malvarlıkları üzerindeki hak ve yükümlülüklerin nasıl şekilleneceğini belirleyen kuralları ifade eder. Mal rejimi sözleşmeleri ise eşlerin ve nişanlıların, kanunun izin verdiği ölçüde bu hak ve yükümlülüklerin taraflarca düzenlemesini ifade eder. Mal rejimi sözleşmeleri evlilikten önce yapılabileceği gibi evlilik süresince de düzenlenebilir. Yasal mal rejimi Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi olup seçimlik mal rejimleri Mal Ayrılığı Rejimi, Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi, Mal Ortaklığı Rejimi ve Olağanüstü Mal Rejimi olarak çeşitlere ayrılmaktadır.
YASAL MAL REJİMİ NEDİR?
Yasal mal rejimi, evlilikleri öncesi veya süresince herhangi bir mal rejimi sözleşmesi düzenlememiş çiftlerin boşanmaları halinde uygulanacak olan rejimdir. Hukuk sistemimizde yasal mal rejimi “Edinilmiş Mallara Katılma”dır.
01.01.2002 tarihinden önce yasal rejimin mal ayrılığına dayandığı sistemde, eşler arasında kişisel mallar ve edinilmiş mallar ayrımı olmayıp, boşanma halinde hak kayıpları yaşanmakta idi. Mal rejimi sistemini değiştiren düzenleme sonrası kurulan evliliklerde direkt olarak edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanmaktadır. 01.01.2002’den önce evlenip sonrasında boşanmaya çalışan çiftler için ise bu tarihten öncesi için mal ayrılığı rejimi, sonrası için ise edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanacaktır.
Edinilmiş mallara katılma rejimine göre eşlerin malları arasında kişisel mallar ve edinilmiş mallar ayrımı yapılmaktadır. Edinilmiş mallar, tasfiye sonrasında oluşan değerin paylaştırılmasında bir etken iken kişisel mallar eşlerin paylaştırılmayan değerleri olarak korunacaktır.
MAL REJİMİ SÖZLEŞMELERİNİN ETKİSİ NEDİR?
Halk arasında “evlilik sözleşmesi” olarak isimlendiren mal rejimi sözleşmelerinde, yasa koyucu eşlere malvarlıklarının yönetilmesi konusunda özgürlük tanımıştır. Bu rejimler yasada tipik olarak; mal ortaklığı, mal ayrılığı ve paylaşmalı mal ayrılığı rejimleri şeklinde belirlenmiştir. Yasal mal rejiminde eşlerin katılma alacakları hesaplanır, denkleştirme yapılır ve nihayetinde çıkan miktar yarı yarıya paylaştırılır. Mal rejimi sözleşmeleri ise yukarıda belirtilen rejimlerden birinin seçilerek evlilik süresince edinilmiş mallar ve kişisel mallarda düzenleme yapılma imkanı yani malvarlıklarının değerlendirilmesinde eşlere bir serbesti sunar.
Mal rejimi sözleşmeleri ile eşlerin artık değer paylarından feragat etmeleri mümkündür. Bunun yanında eşlerin; malların yönetimini diğer eşe bırakmaları, katılma alacağı faizlerinden feragat etmeleri, paylı mülkiyetle idare edilen malların diğer eşin rızası aranmadan tasarruf edilmesi yetkisi vermeleri ve bu gibi mal rejimi sözleşmelerinin amacının dışına çıkmayan feragat ve yetkilendirmelerde bulunmaları mümkündür.
MAL REJİMİ SÖZLEŞMELERİ NASIL YAPILIR? NASIL SONA ERER?
Mal rejimi sözleşmelerinin yapılması için öncelikle temel sözleşme kurallarına uyulması gerekmektedir. Diğer bir ifade ile sözleşmenin; kanuna, genel ahlak ve kamu düzenine aykırı ve imkansız olmaması gerekir. Yine, sözleşme taraflarının sözleşme yapma iradelerinde bir sakatlık olmamalıdır. Zira ayırt etme gücü olmayan bir kişinin yaptığı mal rejimi sözleşmesi geçersizlikle sonuçlanacaktır.
Bilindiği üzere mal rejimi sözleşmeleri evlendikten sonra yapılabileceği gibi evlenmeden önce de yapılabilir. Evlilik akdinin kurulmasından önce yapılan mal rejimi sözleşmelerinde kişinin ayırt etme gücüne sahip ve fakat yaşı küçük kişi ise yasal temsilcisinin rızası gerekmektedir. Evlilik akdinin kurulmasından sonra yapılan mal rejimi sözleşmelerinde, ayırt etme gücüne sahip olan eş 18 yaşını doldurmamış olsa dahi herhangi bir rızaya/onaya gerek bulunmamaktadır. Zira evlilik halinde kişi ergin olarak kabul edilir. Hatırlatmak isteriz ki Medeni Kanun uyarınca olağan evlenme yaşı 17 olup (17 yaşın doldurulması gerekmektedir), olağanüstü hallerde ve pek önemli sebeple 16 yaşını doldurmuş olanların mahkeme kararıyla evlenmesi mümkündür. Aksi hallerde kişilerin resmi olarak evlenmeleri mümkün olmayıp, harici birliktelikler suça sebebiyet vermektedir.
Şekil açısından, mal rejimi sözleşmeleri resmi şekle bağlıdır. Bu sebeple sözleşmenin noterde düzenlenmesi veya noterlikçe onaylanması gerekmektedir. Seçilen mal rejiminin evlilik başvurusu sırasında da bildirilmesi mümkündür. Ancak bunun için başvurunun yazılı olması ve sadece kanunda belirtilen mal rejimlerinden birinin, herhangi bir değişiklik yapılmadan seçilmesi gerekmektedir.
Mal rejimi sözleşmeleri öncelikle eşlerin karşılıklı olarak başka bir mal rejimine geçmeye karar vermeleri ile sona erebilmektedir. Bunun yanında eşlerden birinin ölümü, mal rejimi sözleşmesinin yasaya aykırı olarak yapıldığının tespiti halinde geçersiz kılınması veya iptal edilmesi durumları da sözleşmenin son bulmasına sebep olabilmektedir. Eşlerden birinin ölmesi halinde sözleşme kendiliğinden sona erecekken sözleşmenin yapılması sırasında korkutma, hile, aldatma gibi unsurların varlığı halinde bahsedilen unsurların ortadan kalkmasından itibaren 1 yıl içerisinde sözleşmenin iptali talep edilebilecektir.
İlk yorum yapan siz olun