Doğrudanlık ilkesi, ceza yargılamasında hakkaniyete uygun yargılama hakkının zımnen kapsamında kalan ilkeler arasındadır. Doğrudanlık ilkesi, davanın esası hakkında önemli bir noktada bulunan tanığın beyanlarının sanığın ve nihai kararı verecek mahkeme heyetinin huzurunda alınmış olması, soruşturma aşamasında ifade vermiş olsa da sanığın bizzat duruşmada dinlenmesi, dosyada bulunan yazılı veya yazısız delilleri okuma ve görme gibi duyusal yolla temasa geçilmesi anlamına gelmektedir. Bu ilke, mahkemenin özellikle tanığın davranış ve güvenilirliği ile ilgili gözlemlerinin sanık için önemli sonuçları olabileceği cezai işlemlerde hayati bir güvencedir. (Beraru / Romanya, 2014, pr. 64.)
Bu ilkenin uygulanmasıyla kararı verecek yargıcın veya mahkeme heyetinin kilit bir noktada bulunan tanıkla doğrudan karşılaşması amaçlanmaktadır. Zira mahkeme yargıçlarının, kilit konumda bulunan tanığın davranış ve güvenilirliğini gözlemleyebilmeleri vicdani kanaatin oluşmasında önemli bir rol oynamaktadır. Kilit bir öneme sahip tanığın beyanı alındıktan sonra yargıcın veya mahkeme heyetinin değişmesi durumunda doğrudanlık ilkesi uyarınca yeni atanan yargıcın veya mahkeme heyetinin tanığı tekrar dinlemesi gerekir. Ancak bu ilkenin, mutlak bir uygulama alanı yoktur. Davanın özel koşullarına ve tanığın beyanının davanın esasına yaptığı etki dikkate alınarak esnetilebilir. (P.K./Finlandiya, 2002)
AİHM, bir ceza davasında nihai kararı, yargılama ve delil toplama süreci boyunca hazır bulunan yargıçların vermesi gerektiğini genel bir kural olarak kabul etmektedir. (Mellors / Birleşik Krallık (kk), 2003) Ancak bu kural, bir davanın seyri sırasında mahkemenin yapısında herhangi bir değişikliğin yasaklanması olarak algılanmamalıdır. Bir yargıcın bir davaya sürekli katılımını imkânsız hale getiren çok açık idari veya usule ilişkin faktörler ortaya çıkabilir. Davayı dinlemeye devam eden yargıçların, örneğin ilgili tanığın güvenilirliğinin söz konusu olmadığı durumlarda duruşma tutanaklarını erişilebilir hale getirerek veya yeni bir duruşma düzenleyerek, delilleri ve argümanları uygun şekilde anlamalarını sağlamak için önlemler alınabilir. Örneğin, bir cinayet davasında olayın tek görgü tanığının dinlenmesinden sonra mahkeme heyetinin değişmesi halinde, yeni gelen heyet davada önemli bir role sahip olan tanığı yeniden dinlemeli ve tanıkla mahkeme heyeti karşılaşmalıdır. Buna karşın sanığı mahkûm eden yargıç, onu veya tanıkları doğrudan dinlememiş ve ayrıca sanığın mahkûmiyetini onaylayan temyiz mahkemeleri de sanığı veya tanıkları doğrudan dinlememiş ise doğrudanlık ilkesinin ihlal edileceği açıktır. (Cutean/Romanya,/indov 2015, pr. 60-64)
İlk yorum yapan siz olun