Adil Yargılanma Hakkının İhlali AHİM KARARI – Bertuzzi/Fransa

ADİL YARGILANMA HAKKININ İHLALİ

BERTUZZİ / FRANSA

Başvuru No: 36378/97

Karar Tarihi: 13 Şubat 2003

Başvuru sahibi Remi Bertuzzi Fransa vatandaşıdır, 1951 doğumludur ve Saint-Laurent’da (Vosges) ikamet etmektedir. Kendisini bir adli davada doğru temsil etmemekle suçladığı avukatı T.’ye karşı zarar-tazminat davası açmış, Metz Asliye Hukuk Mahkemesine adli yardım talebini içeren başvuruda bulunmuştur. 01 Haziran 1995’te kendisine topyekün hukuki yardım uygun görülmüştür. Baro başkanı tarafından tayin edilen üç avukat, suçlamanın yöneltildiği avukatla kişisel ilişkileri olduğu gerekçesiyle Kasım 1995 tarihinde görevlerinin iptalini talep etmişlerdir. 23 Kasım 1995 tarihinde, kendisine dördüncü bir avukatın görevlendirilmesi için adli yardım bürosu başkanından talepte bulunmuştur. Adli yardım bürosu katibi bu talep yazısını baro yönetim kurulu üyesi bir avukata göndermiş ve adli yardım bürosunda görevlendirme talebinde bulunmuştur. 12 Aralık 1995 tarihli bir yazıyla, bu avukat, dördüncü bir avukatın tayin edilmesi için Metz Avukatlar Barosu Başkanına başvurmuştur. Bu talep yapıldıktan ve başvuru sahibinin uyuşmazlığının niteliği hakkında bilgi edinildikten sonra, bu yazılı talep hiçbir sonuç doğurmamıştır. Hiçbir cevap alamayan başvuru sahibi, 14 Haziran 1996’da Adalet Bakanlığına başvurmuştur. Kendisine, sadece bu talebinin Adalet ve Sivil İşler Müdürüne iletilmiş olduğunu belirtir bir yazı geri dönmüştür. Mart 1997’de başvuru sahibi baro yönetim kurulu başkanından bir cevap almıştır. Bu cevapla, kendisine adli yardımın uygun görüldüğü 1 Haziran 1995 tarihli kararın kadük olduğu bildirilmiştir. Sonuç olarak, şayet Avukat T.’ye karşı adli işlemi devam ettirmek istiyorsa yeni bir talepte bulunma hakkının kendisine ait olduğu belirtilmiş, başvuru sahibi bu cevabi yazıyı izlememiştir.

Fransız iç hukukunda adli yardım konusu yasa ve kararnamelerle düzenlenmiş bulunmaktadır. Adli yardıma ilişkin 10 Temmuz 1991 tarih ve 91-647 sayılı yasanın 2. Maddesi “imkanları adalet önünde haklarını savunmak için yetersiz olan gerçek kişiler adli yardımdan yararlanabilirler.

Bu yardım topyekün veya kısmidir (…)” hükmünü, 54. Maddesi “şayet adli yardımın kabul kararı, tebliğ edildiği yıl içinde adli yardıma hükmedilen davanın duruşması yapılmamışsa, bu karar kadük olur.” hükmünü, “Bir önceki maddenin uygulanması için, Adli yardım bürosu veya büronun bir bölümü üyesi avukat, bağlı bulunduğu avukatlar kurulu başkanının görevlendirmesini kabul etmek zorundadır” hükmünü içermektedir.

Başvuru sahibi, adli yardım çerçevesinde kendisini hiçbir avukatın temsil etmemesinden dolayı, kendisine karşı Sözleşmenin 6/1 ve 3. hükümlerinin ihlal edildiğini iddia etmiştir. Mahkeme doğrudan başvuru sahibinin bir avukata karşı zarar ve tazminat işlemi yürütmeyi arzu ettiğini, bir cezaî alanda ithamda bulunmamış olduğunu vurgulamıştır. Sonuç olarak Mahkeme, şikayetini sadece 6/1. hükmü doğrultusunda inceleyecektir. Ayrıca Mahkeme Sözleşmenin medeni hukuk alanındaki bütün konularda adli yardımı tanımadığını De Sol v.Fransa, Essaadi v. Fransa kararlarına gönderme yaparak hatırlatmıştır. Bununla beraber, Sözleşme teorik ve hayal ürünü olan değil, somut fiili hakların korunması amacını taşımaktadır. Hakkaniyetli bir dava görülmesi hakkının demokratik bir toplumda belirleyici bir yer alması açısından, mahkemelere erişim hakkı için ayrıcalıklı bir bakış açısına değer vermektedir (bkz. Airey v. İrlanda kararı, 9 Ekim 1979 tarih, seri A no: 32, s/12-13, & 24). Mahkeme halihazır davada, başvuru sahibinin ihtiyaçlarına cevap veren ölçülere göre bir avukatın görevlendirilebileceğini, ancak bunun zorunlu olmadığını ortaya koymuştur.

KARAR

Sonuç olarak Mahkeme oybirliğiyle, Sözleşmenin 6/1 hükmünün ihlal edilmiş olduğuna, kararın kesinleştiği günden itibaren üç ay içerisinde davalı Hükümetin başvuru sahibine, Sözleşmenin 44/2. Maddesine uygun olarak manevi zararını tazmin için 5.000 Euro (beş bin euro) ödemesine, daha fazlası için hakkaniyete uygun tatmin talebinin reddine karar vermiştir.